Πολιτισμός

Ένα ρεπορτάζ 3.500 ετών φέρεται να περιγράφει τις συνθήκες που επικράτησαν μετά την έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας.

Ένα από τα αρχαιότερα δελτία καιρού που βρίσκεται χαραγμένο σε αιγυπτιακή στήλη από ασβεστόλιθο ηλικίας 3.500 ετών.

Αυτό υποστηρίζουν επιστήμονες από το Ινστιτούτο Ανατολικών Σπουδών του Σικάγου που μελέτησαν τη «Στήλη της καταιγίδας», ύψους 1,8 μ., και ερμήνευσαν εκ νέου τη 40 στίχων επιγραφή της, όπου διαπίστωσαν ότι γίνεται λόγος για βροχή, σκοτάδι και θύελλα χωρίς διακοπή.

Η νέα αυτή μελέτη, όμως, έχει και ιστορικές προεκτάσεις και αν ισχύουν όσα υποστηρίζει, εξηγούνται πολλά κεφάλαια της Ιστορίας, καθώς χρονολογείται στα χρόνια της βασιλείας του φαραώ Αμωση Α', του πρώτου φαραώ, της 18ης Δυναστείας. Η βασιλεία του σηματοδότησε την αρχή του Νέου Βασιλείου, την εποχή που η Αίγυπτος έφτασε στη μεγαλύτερη ακμή της.

Αν η στήλη - η οποία ανακαλύφθηκε στον ναό του Καρνάκ στις Θήβες μεταξύ των ετών 1947 και 1951 από γάλλους αρχαιολόγους - όντως περιγράφει τις καιρικές συνθήκες που επικράτησαν μετά την έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας, τότε και η σωστή χρονολόγηση της στήλης και της βασιλείας του Αμωση, που μέχρι τώρα χρονολογούνταν στο 1.550 π.Χ., θα πρέπει να μετακινηθεί κατά 30 με 50 χρόνια νωρίτερα.

«Είναι πολύ σημαντικό για όσους ασχολούνται με τους πολιτισμούς της Ανατολικής Μεσογείου και για όσους βασίζουν τις χρονολογήσεις τους στη διαδοχή των φαραώ. Η νέα αυτή πληροφορία θα φέρει αλλαγές», λένε οι ερευνητές Ναντίν Μόλερ και Ρόμπερτ Ράιτνερ που παρουσιάζουν τα αποτελέσματα της μελέτης τους στην εαρινή έκδοση της Επιθεώρησης Σπουδών Εγγύς Ανατολής.

Μέχρι σήμερα πολλοί θεωρούσαν ότι το κείμενο της επιγραφής είχε μεταφορικό χαρακτήρα και περιέγραφε τις συνέπειες από την εισβολή των Υκσώς. Ωστόσο η νέα ερμηνεία δείχνει ότι το κείμενο είναι πιθανότερο να αναφέρεται στα καιρικά φαινόμενα που προκάλεσε η έκρηξη του ηφαιστείου στο Αιγαίο, δεδομένου ότι υπάρχει σε αυτό αναφορά για «θυελλώδη ουρανό» και «καταιγίδα» για αρκετές ημέρες.

Στο κείμενο γίνεται λόγος επίσης για κορμιά που επέπλεαν στον Νείλο σαν σκάφη από πάπυρο. «Είναι ξεκάθαρο ότι αναφέρεται σε μια μεγάλη καταιγίδα διαφορετική από τις διαφορετικού είδους έντονες βροχοπτώσεις που κατά περιόδους έπλητταν την Αίγυπτο», περιγράφουν οι ειδικοί.

Η ραδιοχρονολόγηση ενός κλαδιού ελιάς που καλύφθηκε από την ηφαιστειακή στάχτη της Θήρας έδειξε ότι η έκρηξη έγινε μεταξύ των ετών 1621-1605 π.Χ. Αν, λοιπόν, μετακινηθεί προς αυτές τις χρονολογίες και η βασιλεία του Αμωση Α', εξηγούνται λογικά και πολλά άλλα γεγονότα στην Εγγύς Ανατολή, λένε οι ερευνητές.

Για παράδειγμα, η νέα χρονολόγηση εξηγεί πώς ο Αμωσις ανέβηκε στην εξουσία και παραγκώνισε τους Υκσώς. Η έκρηξη του ηφαιστείου προκάλεσε τσουνάμι που έπληξε τα λιμάνια των Υκσώς και μείωσε τη δύναμή τους στη θάλασσα.

Παράλληλα, η αποδιοργάνωση που προκάλεσε η έκρηξη στο εμπόριο και στη γεωργία υποβάθμισε τη δύναμη των Βαβυλωνίων, γεγονός που εξηγεί για ποιον λόγο εκείνοι δεν μπόρεσαν να αποκρούσουν την εισβολή των Χετταίων.

τανεα

Με κομμένη την ανάσα περιμένει η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα τις εξελίξεις της ανασκαφής στον λόφο Καστά της Αμφίπολης, όπου δεσπόζει το τεράστιο ταφικό μνημείο- μυστήριο, όπου πολλοί «ψιθυρίζουν» ότι βρίσκεται ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Σε παρουσίαση που πραγματοποίησε στην 27η επιστημονική συνάντηση με θέμα «Αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη» η επικεφαλής της ανασκαφής και προϊσταμένη της ΚΗ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κατερίνα Περιστέρη αποκάλυψε ότι ο διάσημος Λέοντας της Αμφίπολης, το θηριώδες γλυπτό άγαλμα ύψους 5,20 μ., βρισκόταν στην κορυφή του ταφικού μνημείου της ανασκαφής στον λόφο Καστά και με κάποιον τρόπο μεταφέρθηκε στο σημείο όπου βρίσκεται σήμερα.

Παρουσιάζοντας τον τρόπο και τον τόπο κατασκευής του Λέοντα της Αμφίπολης, ο διεθνώς αναγνωρισμένος αρχιτέκτονας Μιχάλης Λεφαζάνης τόνισε ότι κάποια από τα χαμένα μέλη του περιβόλου του ταφικού μνημείου στον Καστά βρέθηκαν να αποτελούν τη βάση του Λέοντα της Αμφίπολης, ενώ η κυκλική φορά τους αποδεικνύει ότι είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι του μεγάλου ταφικού περιβόλου.

«Μετά την ανακάλυψη του ταφικού περιβόλου του τύμβου Καστά, όπως απέδειξε η έρευνά μας, το ταφικό μνημείο του Λέοντα συνδέεται με τον τύμβο που στην πραγματικότητα είναι το θεμέλιό του και τοποθετείται στην κορυφή του τύμβου βάσει και της γεωμετρίας που μας δίνει ο ταφικός περίβολος» είπε η κυρία Περιστέρη.

Στην παρουσίασή της αναφέρθηκε στην εξέλιξη των ανασκαφών τα δύο τελευταία έτη και έκανε λόγο για ένα μοναδικό παγκοσμίως ταφικό μνημείο λόγω του μεγέθους του, με ακριβείς αναλογίες ύψους τριών μέτρων και συνολικού μήκους 497 μέτρων, από τα οποία μέχρι στιγμής έχουν ανασκαφεί τα 457μέτρα. Σύμφωνα με εμπεριστατωμένες επιστημονικά ενδείξεις, ο ταφικός περίβολος χρονολογείται στο τελευταίο τέταρτο του 4ου αιώνα π.Χ.

Σύμφωνα με την αρχαιολόγο, «κατά την περίοδο που χρονολογείται ο ταφικός περίβολος, μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου μέχρι το τέλος του 4ου π.Χ. αιώνα, διαδραματίζονται σπουδαία ιστορικά γεγονότα στην περιοχή της Αμφίπολης. Σημαντικοί στρατηγοί και ναύαρχοι του Μακεδόνα στρατηλάτη σχετίζονται με την περιοχή, εδώ ο Κάσσανδρος εξορίζει και θανατώνει το 311 π.Χ. τη νόμιμη σύζυγο του Μεγάλου Αλεξάνδρου Ρωξάνη και τον γιο του Αλέξανδρο Δ΄».

Ο ταφικός περίβολος χρονολογείται γύρω στο 325-300 π.Χ. και, όπως τονίζει η κυρία Περιστέρη, φέρεται να έχει την υπογραφή του φημισμένου της εποχής εκείνης αρχιτέκτονα Δεινοκράτη, που σύμφωνα με ιστορικά στοιχεία ήταν και στενός φίλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Αριστείδης Μάτιος

Ένα νέο σχολείο ελληνικής γλώσσας ανθεί στην καρδιά της Βηθλεέμ, ως αποτέλεσμα της προσωπικής προσπάθειας καθηγητών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και του ενδιαφέροντος του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, στο πλαίσιο του πρωτοκόλλου συνεργασίας που υπέγραψαν πρόσφατα οι δύο φορείς, μετά το έντονο ενδιαφέρον που εκδήλωσε ο αραβόφωνος πληθυσμός της περιοχής.

Ήδη, οι πρώτοι 22 μαθητές έχουν ολοκληρώσει το πρώτο επίπεδο της γλώσσας (Α1 και Α2) και σε περίπου μία εβδομάδα θα δώσουν τις εξετάσεις για το πιστοποιητικό γλωσσομάθειας στο εξεταστικό κέντρο που δημιουργήθηκε εκεί για τον σκοπό αυτό, με τη συμβολή και υποστήριξη του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Την πρωτοβουλία και τις απαραίτητες επαφές για την έναρξη του δύσκολου εγχειρήματος ανέλαβε η καθηγήτρια του τμήματος Γλώσσας, Φιλολογίας και Πολιτισμού των Παρευξείνιων χωρών του Δημοκρίτειου, Μαρία Δημάση, η οποία με τη βοήθεια εθελοντών καθηγητών του πανεπιστημίου συγκρότησε τις πρώτες ομάδες για τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας. Τα πρώτα μαθήματα ξεκίνησαν τον Οκτώβριο-Νοέμβριο του 2013, το πρωτόκολλο συνεργασίας υπογράφηκε στις αρχές του 2014, ενώ φέτος τον Φεβρουάριο οργανώθηκαν επίσημα οι ομάδες διδασκαλίας, με στόχο να συνεχιστούν και την επόμενη χρονιά τόσο με τους υπάρχοντες μαθητές στον επόμενο κύκλο σπουδών, όσο και με νέους σε καινούργια τμήματα.

Σύμφωνα με τον αντιπρύτανη του ακαδημαϊκών υποθέσεων του ΔΠΘ, Γιώργο Κώστα, το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων έχει αναλάβει εξ ολοκλήρου το κόστος λειτουργίας του προγράμματος και το πανεπιστήμιο συνεισφέρει με τη συμμετοχή των εθελοντών καθηγητών φιλολόγων, μεταπτυχιακών και διδακτορικών φοιτητών του τμήματος, που επιθυμούν να προσφέρουν στην προσπάθειά αυτή, χωρίς να απέχουν από τα καθήκοντά τους.

Η κ. Δημάση αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι η οργάνωση του προγράμματος και η διδασκαλία της γλώσσας γίνονται με τις προσωπικές θυσίες των εθελοντών του πανεπιστημίου, ενώ εντός του καλοκαιριού θα είναι έτοιμο προς έκδοση το πρώτο ελληνικό βιβλίο για την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας σε αραβόφωνους πληθυσμούς, με βάση το υλικό που συγκεντρώθηκε και ήδη διδάσκεται στο σχολείο ελληνικής γλώσσας της Βηθλεέμ. "Το εγχειρίδιο θα εκδοθεί από το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων και στη δημιουργία του λήφθηκαν υπόψη οι ιδιαιτερότητες των αραβόφωνων σε ό,τι αφορά την εκμάθηση της ελληνικής ως ξένης γλώσσας" τονίζει.

Τα μαθήματα στα τρία τμήματα πραγματοποιούνται στο Πνευματικό Μορφωτικό Κέντρο του Ναού τους Γέννησης της Βηθλεέμ, ενώ εθελοντές μεταπτυχιακοί και διδακτορικοί φοιτητές βοηθούν τους μαθητές εξ αποστάσεως, μέσω Skype.

"Στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε μέσα από το σχολείο ελληνικής γλώσσας νέους φιλόλογους που θα συνεχίσουν το έργο αυτό στην περιοχή" σχολίασε η κ. Δημάση και εξήγησε ότι το ελληνικό κράτος θα προσφέρει 3-4 υποτροφίες σε απόφοιτους του σχολείου (με επίπεδο γνώσης Β2) που επιθυμούν να φοιτήσουν στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο (ενδεχομένως στο τμήμα Γλώσσας, Φιλολογίας και Πολιτισμού των Παρευξείνιων χωρών), ελπίζοντας ότι μετά την ολοκλήρωση των σπουδών τους θα συμβάλλουν με τη σειρά τους στο έργο του σχολείου ελληνικής γλώσσας της Βηθλεέμ.

Στα τρία τμήματα του σχολείου φοιτούν αραβόφωνοι χριστιανοί ορθόδοξοι κάτοικοι της πόλης της Γέννησης του Χριστού, αλλά και γύρω πόλεων, ηλικίας από 15-65 ετών, που είτε είναι επαγγελματίες ή σκοπεύουν να σπουδάσουν Θεολογία και άλλες επιστήμες στην Ελλάδα. "Είναι συγκινητικός ο σεβασμός που δείχνουν οι άνθρωποι αυτοί για την Ελλάδα, την ελληνική γλώσσα και τον πολιτισμό, αλλά και για τον ορθόδοξο χριστιανισμό. Κάποιοι από αυτούς έχουν ως κίνητρο για την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας την επιθυμία τους να μπορούν να διαβάσουν τα θρησκευτικά κείμενα, όπως γράφτηκαν στα ελληνικά και νιώθουν, όπως λένε, Ρωμιοί" λέει η κ. Δημάση.

Εξίσου συγκινητικό, αλλά και ενισχυτικό της όλης προσπάθειας, θεωρεί τον αγώνα των Ελλήνων κληρικών της περιοχής, όπως επίσης το έντονο ενδιαφέρον και τις προσπάθειες του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, αλλά και του Αρχιεπισκόπου Βηθλεέμ, Θεοφύλακτου Ιορδάνου. Η κ. Δημάση αποκαλύπτει ότι αντίστοιχο ενδιαφέρον για τη δημιουργία σχολείου ελληνικής γλώσσας έχουν εκδηλώσει και άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής, όπως η Ιορδανία και το Κατάρ, και δεν αποκλείει το ενδεχόμενο το Πατριαρχείο να εξετάσει τις δυνατότητες για επέκταση του εγχειρήματος εκεί, έστω και μέσω της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Πάντως, η ίδια αποδίδει την επιτυχία του προγράμματος στη Θεία Οικονομία, καθώς η ιδέα προέκυψε έπειτα από σχετικές πληροφορίες που μετέφερε στο πανεπιστήμιο ο μεταπτυχιακός φοιτητής του τμήματός της, αγιορείτης μοναχός Χρυσόστομος Χατζηνικολάου.

Αντικείμενο του δικτύου είναι ο συντονισμός των τοπικών πολιτιστικών παρεμβάσεων, η ανταλλαγή των σχετικών εμπειριών, η ανάδειξη και προβολή τους και η πληροφόρηση και η στήριξη στην προσπάθεια συμμετοχής σε κοινοτικά προγράμματα που αποσκοπούν στη χρηματοδότηση πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Η συμμετοχή στο δίκτυο είναι εθελοντική και δωρεάν.

Η ΕΕΤΑΑ διαπιστώνει πρώτον, ότι η πολιτιστική «παραγωγή» των δήμων, κυρίως σε ερασιτεχνικό αλλά και σε επαγγελματικό επίπεδο, είναι πολύ πλούσια και ποικιλόμορφη. Η οικονομική κρίση και ο δραστικός περιορισμός των οικονομικών των ΟΤΑ έχει αφενός μεν περιορίσει τις οικονομικές δυνατότητες αφετέρου έχει αυξήσει τη ζήτηση εκ μέρους των πολιτών για δημοτικές πολιτιστικές πολιτικές.

Δεύτερον, το δίλλημα καλής ποιότητας και ποσότητας παρεχόμενες πολιτιστικές υπηρεσίες με μικρότερους πόρους μπορεί να αντιμετωπιστεί με συνένωση δυνάμεων, αξιοποίηση οικονομιών κλίμακας, αποτελεσματική προβολή – προώθηση των δημοτικών πολιτιστικών πρωτοβουλιών και πρόσβαση σε εναλλακτικές χρηματοδοτικές πηγές αρχής γενομένης από τα κοινοτικά κονδύλια που προορίζονται για τον πολιτισμό.

Τρίτον, είναι γεγονός ότι η πολιτισμική προσφορά των δήμων χαρακτηρίζεται από μία αποσπασματικότητα. Ο κάθε δήμος αναλαμβάνει πολιτιστικές πρωτοβουλίες χωρίς, συνήθως, να λαμβάνει υπόψη του τη σχετική εμπειρία από άλλες ανάλογες προσπάθειες αλλά και τις δυνατότητες συνεργασίας που υπάρχουν. Παράλληλα, τα αποτελέσματα των σημαντικών αυτών προσπαθειών εξαντλούνται σε μία περιορισμένη χωρική ακτίνα και κυρίως σε έναν βραχύ χρονικό ορίζοντα.

Ως εκ τούτου η ανάγκη για αποτελεσματικό συντονισμό των πολιτισμικών πρωτοβουλιών των δήμων με αντικείμενο την αποδοτικότητα στην παραγωγή, προσφορά, προβολή και διατήρηση- βιωσιμότητα τους, αποτελεί το ζητούμενο.

Ως πρώτο βήμα για την ενεργοποίηση αυτού του δικτύου, είναι  η καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης. Με βάση την καταγραφή αυτή θα πραγματοποιηθεί εντός του Απριλίου 2014 συνάντηση στην ΕΕΤΑΑ για να επιλεγούν, ιεραρχηθούν και  σχεδιαστούν τα επόμενα βήματα και να παρουσιαστεί η ηλεκτρονική πλατφόρμα στη οποία τα μέλη του δικτύου θα «συναντώνται» και θα μπορούν να επικοινωνούν, να ανταλλάσουν απόψεις, ιδέες, καλές πρακτικές.

Τέλος, για να υπάρξει ένας άμεσος και ταχύς τρόπος πληροφόρησης μέσω του δικτύου των πολιτιστικών «αγγέλων», θα διαχέεται όλη  η σχετική πληροφορία για πολιτιστικά προγράμματα και πρωτοβουλίες τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς.

Η δάδα που το 2004 μετέφερε την Ολυμπιακή Φλόγα μέσα στο Ολυμπιακό Στάδιο ήταν το δώρο που πρόσφερε ο Περιφερειάρχης Αττικής Γιάννης Σγουρός στον Πρόεδρο της Επιτροπής των Περιφερειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ραμόν Λουίς Βαλκάρθελ Σίσο, με τη προτροπή να ενώσουν όλοι τις φωνές τους στο παγκόσμιο αίτημα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα, να γίνουν Πρεσβευτές αυτής της ιδέας στις Πόλεις και στις Περιφέρειές τους και να μεταλαμπαδεύσουν σε όλη την Ευρώπη το δίκαιο αυτό αίτημα, τα ιδεώδη και τα ιδανικά που ο ελληνισμός πολιτισμός προσέφερε στην ανθρωπότητα.

Ο Περιφερειάρχης Αττικής Γιάννης Σγουρός υποδέχτηκε τον Πρόεδρο και τα μέλη της Επιτροπής των Περιφερειών και τους συνόδευσε στην ξενάγησή τους στο Μουσείο της Ακρόπολης που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της 6ης Διάσκεψης Περιφερειών και Πόλεων της Ευρώπης που ξεκινά σήμερα.

«Το μέλλον της Ευρώπης είναι το κοινό μας μέλλον. Οι πολιτικές και οι κατευθύνσεις που θα χαράξουμε για τα επόμενα χρόνια είναι ζωτικής σημασίας για την αναβάπτιση του ευρωπαϊκού ιδεώδους, που εξαιτίας της οικονομικής κρίσης έχει αρχίσει να ξεθωριάζει», επεσήμανε ο κ. Σγουρός και στη συνέχεια τόνισε «Το ταξίδι σας στην Αθήνα και την Αττική ξεκινά από ένα μοναδικό και ξεχωριστό μέρος. Κάτω από τη σκιά της Ακρόπολης, το λίκνο του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού, και μέσα στο νέο, υπερσύγχρονο Μουσείο της Ακρόπολης, που δημιουργήθηκε για να στεγάσει τα Γλυπτά του Παρθενώνα, και υπομονετικά περιμένει την επιστροφή τους, στο χώρο που ανήκουν.

Ειδικά σήμερα, που συμπληρώνονται ακριβώς 20 χρόνια από τις 6 Μαρτίου 1994, που έφυγε από κοντά μας η Μεγάλη Πρέσβειρα του Ελληνικού Πολιτισμού, η αθάνατη Μελίνα Μερκούρη, που είχε δώσει και την ψυχή της για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα, σας ζητώ να ενώσετε όλοι τη φωνή σας σε αυτό το παγκόσμιο αίτημα επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα, και να γίνεται Πρεσβευτές αυτής της ιδέας στις Πόλεις και τις Περιφέρειές σας. MOUSEIO AKROPOLHS-1

Ας αποτελέσει η δάδα αυτή το φάρο που θα οδηγήσει την Τοπική Αυτοδιοίκηση σε δρόμους ανάπτυξης και ευημερίας για το καλό των πολιτών της Ευρώπης».

Ο Πρόεδρος της Επιτροπής των Περιφερειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ραμόν Λουίς Βαλκάρθελ Σίσο, αποδέχτηκε την προτροπή του κ. Σγουρού λέγοντας ότι «αυτό το αίτημα της Ελλάδας είναι δίκαιο και πρέπει όλοι να συμβάλλουν στην ικανοποίησή του».